Με ξένα κόλυβα?!! Μπορώ κι εγώ!

Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας, αποτελεί ένα από τα πιο hot (επιτρέψτε μου τον χαρακτηρισμό) θέματα των τελευταίων χρόνων. Εν όψει των άγιων ημερών η θερμοκρασία ανεβαίνει ακόμα πιο πολύ και το πράγμα αρχίζει να τσουρουφλάει… Όπου και να στρέψω το βλέμμα μου αντικρίζω διαφημίσεις για την υπεύθυνη δράση των επιχειρήσεων και το πόσο πολύ νοιάζονται για τον συνάνθρωπο, την κοινωνία, το περιβάλλον και για ό,τι άλλο τέλος πάντων οφείλει να νοιάζεται μια καθώς πρέπει επιχείρηση.

Θα μου πείτε «δικαίωμά της»… ο καθένας νοιάζεται και διαφημίζεται για ό,τι θέλει. Δεν θα διαφωνήσω, έτσι είναι. Ξυπνάει μια μέρα ο ιδιοκτήτης μιας φαρμακοβιομηχανίας και λέει «από αύριο, το τάδε best selling φάρμακο για την καρδιά θα διανέμεται σε όλους τους συνταξιούχους δωρεάν». Και για την υστεροφημία του, το δημοσιοποιεί… Μαγκιά του. Και μπράβο του! Και ας μην τον πούμε ‘φιλάνθρωπο’, που είναι λίγο μπανάλ,… ας τον πούμε κοινωνικά υπεύθυνο! Το δέχομαι.

Συγχωρήστε με αν δεν είμαι πλήρως ενημερωμένη, αλλά αντίστοιχο με το φυσικά υποθετικό μου παράδειγμα, δεν έχω συναντήσει στην πραγματική ζωή. Αντιθέτως, το μόνο που συνεχώς βλέπω και ακούω είναι επιχειρήσεις να μου ζητάνε να αγοράσω τα προϊόντα τους (υπερτιμημένα πολλές φορές) και να μου υπόσχονται ότι ένα μέρος (αδιευκρίνιστο πολλές φορές) θα δοθεί υπέρ κάποιου ευγενούς σκοπού (Πότε? Πού? Πώς? …αδιευκρίνιστο). Ή ακόμα χειρότερα (ίσως), να στήνουν κάποιο είδος κουμπαρά στα σημεία πώλησης που διαθέτουν και να με παροτρύνουν να συμβάλω με τον οβολό μου στο γέμισμά του. Υπέρ κάποιου ευγενούς σκοπού πάντα.

Το κορυφαίο το διάβασα πολύ πρόσφατα. «Εταιρεία παραγωγής και εμπορίας αναψυκτικών θα διαθέσει δύο νέους κωδικούς στην αγορά και μέρος των εσόδων που θα προέλθουν απ’ την πώλησή τους θα δοθούν στους πυροπαθείς.» Εξυπνότερο λανσάρισμα προϊόντος δεν έχω δει. Υποκλίνομαι! Στα ελληνικά που μιλάτε, όμως, είναι τώρα αυτό κοινωνική υπευθυνότητα???? Γιατί, αν είναι, εγώ θα γίνω η μεγαλύτερη ευεργέτης πάσης φύσεως αναξιοπαθούντων παγκοσμίως και όλων των εποχών. Τι πρόβλημα υπάρχει, να το λύσω… άμεσα. Να φτιάξω μια λίστα με τις ανάγκες του τόπου, να προτείνω τις λύσεις για την κάλυψή τους, να μου δώσετε τα χρήματα, να σώσω τον κόσμο. Αν το θέμα είναι η ανάληψη της πρωτοβουλίας, θα θυσιαστώ. Και υπόσχομαι να οργανώνω και glamorous parties για να παρουσιάζω (με την αρμόζουσα σεμνότητα πάντα) το μεγαλείο της ψυχής μου! Ειλικρινά, αυτά γίνονται και κολάζομαι, άγιες μέρες (και τις υπόλοιπες δηλαδή). Των Δημοσίων Σχέσεων δεν είμαι… υποθέτω ούτε και οι εμπνευστές των παραπάνω. Πάντως, λυπηθείτε μας… (ως καταναλώτρια μιλάω). Τα ‘λεγα και στους αγαπητούς συναδέλφους όταν παρουσιάζονταν η έρευνα για την ΕΚΕ απ’ το Ινστιτούτο. Δεν γίνεται μνημόσυνο με ξένα κόλυβα. Ο καθένας πρέπει να έχει τα δικά του… Αφενός.
Αφετέρου, δεν είμαι καθόλου σίγουρη ότι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις πρέπει να θεωρούνται εκείνες που δίνουν λεφτά στους πλημμυροπαθείς και σε άλλες ομάδες του πληθυσμού που έχουν ανάγκη. Είναι αλλουνού δουλειά αυτό.. (Θα πω και για την πολιτεία σε άλλο post, δεν είναι της παρούσης). Η δουλειά των επιχειρήσεων είναι να παράγουν ασφαλή για τους καταναλωτές προϊόντα, να μην επιβαρύνουν την κοινωνία και το περιβάλλον με εξωτερικά κόστη, να φροντίζουν (στο πλαίσιο του καπιταλισμού, εντάξει) να αμείβουν αξιοπρεπώς και δίκαια τους εργαζομένους και να αποδίδουν τα ανάλογα στην εφορία και στο ΙΚΑ. Κι αυτό μπορούν να το δημοσιοποιούν, δεν έχω αντίρρηση. Κι αν μετά από όλα αυτά έχουν διάθεση και χρήμα για χορηγίες, εντάξει, να τις κάνουν κι αυτές. Εκτός κι αν τα πρώτα είναι απολύτως αυτονόητα και η προβολή τους θα ήταν έως προσβλητική. Να το συζητήσουμε….

Μπορεί να διαφωνήσετε μαζί μου, αλλά εκείνο με τη γυναίκα του Καίσαρα εγώ το ‘χω καταλάβει αλλιώς. Φοβού αυτή που διατυμπανίζει την τιμιότητά της. Η πραγματικά τίμια συνήθως δεν πολυασχολείται!

Καλά και κοινωνικά υπεύθυνα Χριστούγεννα.

Μαρίνα Ψιλούτσικου
Μέλος της Επιτροπής Ερευνών του Ινστιτούτου Επικοινωνίας
Λέκτορας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ώρα για μάθημα: Ανοίξτε τα κινητά σας

Τα κινητά τηλέφωνα, αν και το απόλυτο (και πλέον αναγκαίο) αξεσουάρ των μαθητών, έχουν γίνει τελευταία το κόκκινο πανί για τον καθηγητή/ γυμνασιάρχη/ λυκειάρχη ή οποιονδήποτε θέλει να επιβάλει την τάξη στην... τάξη.
Οι δε πρόσφατες επιδόσεις ορισμένων μαθητών στην σκηνοθεσία mobmovies, έχουν καταστήσει τη χρήση του κινητού στα σχολεία παράνομα και οι χρήστες του διώκονται ωσάν χρήστες «άλλων» ουσιών.
Για μια ακόμα φορά η τεχνολογία βρίσκεται στο στόχαστρο. Για μια ακόμα φορά, η τεχνολογία μετατρέπεται σε αποδιοπομπαίο τράγο πάνω στον οποίο φορτώνουμε όλα τα κακώς κείμενα της κοινωνίας μας. Το έχουμε ξαναδεί το έργο πολλές φορές: από την έλευση της τηλεόρασης ως την είσοδο του διαβόλου στο σαλόνι μας, μέχρι το videogame ως εργαλείο αποξένωσης και αποχαύνωσης και το internet ως το άντρο της παιδεραστίας κ.ο.κ.

Μια διαφορετική πρόταση, όμως, έρχεται να αλλάξει (και να ταράξει) τα δεδομένα που είχαμε μέχρι τώρα. Μια πρόταση που απαντά στο πώς η τεχνολογία, σε συνεργασία με τη διαφήμιση και το marketing μπορεί να δώσει λύσεις σε ζητήματα που αφορούν την κοινωνία μας, όπως αυτό της εκπαίδευσης.

Πρόσφατα, στη διάσκεψη Idea Conference του Advertising Age, ο μεγάλος δημιουργικός και ιδρυτής της Droga5, David Droga, παρουσίασε ένα πρόγραμμα, με στόχο να επιλύσει το διογκούμενο πρόβλημα των σχολείων της Νέας Υόρκης του να «κρατούν» στους μαθητές τους στο σχολείο. Όλο και περισσότερο το να είσαι καλός μαθητής είναι όχι μόνο “uncool” αλλά και άνευ σημασίας για τους νεαρούς μαθητές της Νέας Υόρκης. Ο Droga πήγε στην Επιτροπή Εκπαίδευσης της πόλης της Νέας Υόρκης και είπε: Κύριοι, μπορείτε να πετάξετε τα λεφτά σας σε μια ακόμα καμπάνια όπου κάποιος cool επώνυμος (celebrity) θα λέει “Stay in school” ή να κάνετε κάτι πραγματικά δραστικό και “relevant” προς τους teenagers σήμερα. Και αυτό που είναι “relevant” σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι η τεχνολογία.
Ο αυτοαποκαλούμενος "advertising man" κύριος Droga επινόησε κάτι που παντρεύει την τεχνολογία με κίνητρα, «μια τεχνολογική ιδέα τυλιγμένη γύρω από τη διαφήμιση».

Σύμφωνα με το πρόγραμμα “The Million program” οι μαθητές θα παραλαμβάνουν δωρεάν κινητά τηλέφωνα τα οποία θα είναι φορτωμένα με καλούδια, εργαλεία μάθησης όπως thesaurus, spell checks ακόμα και ειδική γραμμή βοήθειας “tip line” για τον κάθε μαθητή. Όσο περισσότερο ένας μαθητής χρησιμοποιεί τα «εργαλεία» τόσο περισσότερους πόντους θα κερδίζει, οι οποίοι θα μεταφράζονται σε εκπτώσεις στον κινηματογράφο, σε ρούχα, αθλητικά παπούτσια, downloads μουσικής αλλά και έξτρα τηλεφωνικό χρόνο και δωρεάν SMS. Όσο πιο επιμελής και συνεπής είσαι με τα μαθήματα και το σχολείο, τα κίνητρα θα αυξάνονται: π.χ. συγχαρητήρια voice-mail messages από cool celebrities όπως ο Derek Jeter ή ένα wake-up call από τον Jay-Z...

Το σκεπτικό είναι να βάλεις τη διαφήμιση να εργαστεί προς όφελος ενός κοινωφελούς σκοπού, βάζοντας τα brands να αποδείξουν τον κοινωνικά υπεύθυνο χαρακτήρα τους.
Όπως περίπου το περίφημο project Product RED του Bono, όπου τμήμα των εσόδων από τα ειδικά προϊόντα με την ένδειξη RED των συμμετεχόντων μαρκών πάει για την καταπολέμηση του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας, κάποιοι marketers καλούνται να στηρίξουν το πρόγραμμα «διατήρησης των παιδιών στα σχολεία» και σαν αντάλλαγμα η κοινωνία θα απολαμβάνει τους καρπούς μιας καλύτερης εκπαίδευσης!
Το πρόγραμμα ξεκινά πιλοτικά τον ερχόμενο Ιανουάριο σε περίπου 15.000 μαθητές.
Η ιδέα, θεωρώ, είναι ακριβώς ο τρόπος που πρέπει να σκεφτόμαστε ως brands, marketers, διαφημιστές, εκπαιδευτικοί ακόμα και κρατικοί λειτουργοί. Είναι κλασσικό παράδειγμα τού να γνωρίζεις το... κοινό-στόχος και να δίνεις μια σύγχρονη λύση σε ένα πρόβλημα με τρόπο πραγματικά καινοτόμο και ρηξικέλευθο.
Ανεξάρτητα με το αν το εγχείρημα αυτό επιτύχει ή όχι, θεωρώ ότι στο μέλλον κάτι τέτοιο θα αποτελεί κοινή λογική και δεδομένο, όπως οι διακοπές των Χριστουγέννων και τα δωρεάν βιβλία.
Κλείνω τα μάτια και ονειρεύομαι. Ονειρεύομαι αν θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα...
Η πρώτη αντίδραση είναι ένα σαρκαστικό χαμόγελο.
Όταν όμως ξεπεράσεις το αρχικό σοκ, καταλαβαίνεις ότι η πανάκεια βρίσκεται στη δημιουργική συμμαχία. Στη συμβίωση και σύμπραξη. Στη συνεργασία μεταξύ κράτους και marketers.
Στο μέλλον (και μιλάω για 3 χρόνια από τώρα), ο «Τοτός» θα δικαιολογείται στη δασκάλα ότι δεν έκανε την εργασία του επειδή ο σκύλος του έφαγε το USB του, ή θα παίρνει κακό βαθμό στη γεωγραφία γιατί δεν είχε κάνει update στο Google Maps του κινητού του και δε μπορούσε να βρει την πρωτεύουσα της πρόσφατα ανεξάρτητης χώρας της Κεντρικής Αφρικής...
Γιατί στο μέλλον (αν όχι ήδη) η γνώση δε θα έχει να κάνει με το πόση πληροφορία διαθέτει (γνωρίζει) ένας μαθητής, αλλά με το πόσο καλά μπορεί να διαχειριστεί τον όγκο των πληροφοριών που του είναι διαθέσιμος.
Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν αυτό οι υπεύθυνοι της εκπαίδευσης τόσο πιο γρήγορα το εκπαιδευτικό σύστημα θα πάει μπροστά. Και αντί να στρουθοκαμηλίζουν και να μεμψιμοιρούν για τις τυχόν ελλείψεις, θα πρέπει να αναζητούν δημιουργικές συμμαχίες που θα τους βγάλουν από τα αδιέξοδα.
Γιατί να μην επιτρέψει το υπουργείο να μπει στο σχολείο μια μάρκα που χρηματοδοτεί ένα πρόγραμμα, π.χ. οδοντιατρικής πρόληψης, αν αυτό το πρόγραμμα θα συντελέσει στη μείωση της τερηδόνας και της πλάκας στα παιδιά; Αν η δουλειά (το πρόγραμμα) είναι σωστή και επιστημονικά τεκμηριωμένη, γιατί να μην επιτραπεί και η δωρεάν διανομή branded οδοντόβουρτσων; Δεν είναι παρά μόνο μια ελάχιστη αναγνώριση ότι το πρόγραμμα κατά της τερηδόνας το έχει αναλάβει η ιδιωτική πρωτοβουλία απαλλάσσοντας τον έλληνα φορολογούμενο από ένα κόστος που μπορεί να τον επιβάρυνε στην περίπτωση που αυτό γινόταν από το αρμόδιο Υπουργείο. Κι εδώ που τα λέμε, έχετε δει πολλά τέτοια προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τα αρμόδια υπουργεία;

Και γιατί τελικά να απαγορέψουμε τα κινητά μέσα στην τάξη όταν μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως εργαλεία εκμάθησης; Και μόνο το γεγονός ότι ένας νέος σήμερα μπορεί να ψάξει πληροφορίες για την εργασία του από το Internet το οποίο είναι διαθέσιμο μέσω του κινητού του, ανοίγει ορίζοντες και προσφέρει τεράστιες δυνατότητες.
Γιατί τα δημόσια σχολεία στην Ελλάδα σήμερα, που έχουν τεράστιο πρόβλημα σε θέματα τεχνολογικής υποδομής (δε διαθέτουν computers), να μη συνεργαστούν με τους παρόχους τηλεφωνίας και όποιον άλλον σχετικό με το θέμα και να δώσουν την αντίστοιχη εκπαίδευση μέσω του κινητού στα παιδιά; Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για ένα penetration που στην Ελλάδα ξεπερνά το 100%!
Φανταστείτε να υπάρχει σύμπραξη εταιρείας τηλεπικοινωνιών με την ΕΡΤ και κάθε μέρα, οι μαθητές να λαμβάνουν στο κινητό τους ως MMS ή email το περίφημο «Σαν Σήμερα» video. Φανταστείτε ένα μάθημα βασισμένο στα ιστορικά γεγονότα -που καλύπτουν θέματα ιστορίας, τεχνολογίας, γεωγραφίας, πολιτικής, ψυχαγωγίας- που εμφανίζονται στα αντίστοιχα ημερήσια video και τις εργασίες που θα μπορούσαν να «πυροδοτήσουν»! Φανταστείτε ο καθηγητής να βάζει τους μαθητές να «ψηφίζουν» μέσω του κινητού τους την σωστή απάντηση σε μια ερώτησή του και στη συνέχεια να βλέπει πόσες ήταν οι λάθος απαντήσεις και να καταλαβαίνει αυτόματα το επίπεδο μάθησης της τάξης του ώστε να ξέρει που να ρίξει το βάρος της διδασκαλίας του...
Φανταστείτε οι μαθητές να λαμβάνουν την εργασία της ημέρας με μια απλή αποστολή μέσω Bluetooth στο κινητό τους...
Μήπως έτσι τα παιδιά στα Ζωνιανά ή στο Μενίδι ή στις άλλες περιοχές όπου το ποσοστό φυγής από το σχολείο είναι υψηλό, θα έβρισκαν νέο ενδιαφέρον για να μείνουν στο σχολείο; Μήπως αν αντί για εικοσάρια και ελέγχους, τα κίνητρα ήταν ΚΑΙ δωρεάν χρόνος ομιλίας και έκπτωση σε skateboards;
Ακούγεται αρκετά παράξενο ε;

Και σίγουρα υπάρχει και ο αντίλογος: η εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης, το «ξεπούλημα» στα συμφέροντα των μαρκών, η ύπουλη εισβολή των πολυεθνικών στις ζωές των παιδιών μας και πολλά άλλα...
Και ίσως να έχουν δίκιο αυτοί που θα το ισχυριστούν. Οι οποίοι, βέβαια, στοιχηματίζω ότι δεν ξέρουν τι είναι Bluetooth…
Μήπως όμως πρέπει πρώτα να δοκιμάσουμε το νέο και το διαφορετικό προτού το καταδικάσουμε για πάντα; Μήπως να δώσουμε την ευκαιρία στην καινοτομία (την πιο ‘in’ λέξη τελευταία) να μπει σε ένα τομέα όπως αυτός της πρωτο-δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που παραδοσιακά τρέχει με ρυθμούς χελώνας; Μήπως η πιο πρακτική και πραγματιστική αντιμετώπιση εκπαιδευτικών θεωριών και αναγκών είναι πιο επιβεβλημένη από το ξαναγράψιμο του βιβλίου της ιστορίας;
Μήπως είναι καιρός επιτέλους να σπάσουμε μερικά αυγά για να φάμε κι εμείς ομελέτα;

Χρήστος Ντόκος
Μέλος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας
Corporate Communications Director & Learning Officer της McCann Erickson Athens

Γιατί δεν γράφονται πια Σερενάτες;

Οφείλω να ομολογήσω εξ’ αρχής, ότι καμιά μου ιδιότητα ή ικανότητα δεν με καθιστά αρμόδιο ν’ απαντήσω στην ερώτηση που βάζει ο τίτλος μου. Χρειάστηκε να καταφύγω στο διαδίκτυο για να μάθω ότι σερενάτα είναι η μουσική σύνθεση που δημιουργείται προς τιμήν κάποιου με σκοπό να τον συγκινήσει. Η αναζήτησή μου στο internet, μου αποκάλυψε ακόμα ότι διάσημες σερενάτες έχουν συνθέσει ο Mozart και ο Brahms, αλλά και ότι στο διαδίκτυο δεν πρόκειται να βρω απάντηση στο ερώτημά μου.
Γιατί οι σερενάτες για τις οποίες ανησυχώ εγώ, δεν είναι οι μουσικές αλλά οι διαφημιστικές.
Όποιος είναι στην ηλικία μου, δηλαδή αρκετά μεγάλος για να μην χαρακτηρίζεται μικρός αλλά και αρκετά μικρός για να μην νιώθει μεγάλος, σίγουρα μπορεί να απαγγείλει από μνήμης

Σερενάτα των γηπέδων,
Ενήλικων μα και παίδων,
Σερενάτα εργασίας, ξαπλωτής ή ορθοστασίας,
Σερενάτα επιστημών,
Σερενάτα των τεχνών,
Σερενάτα της τάξης, της πράξης,
Του ωδείου, των δύο,
Του ενός του μηνός,
Του Νίκου, του ανηλίκου,
της Πίστας, της Νύστας,
της Ωραίας, της Παρέας, της ομάδος,
Σερενάτα και Πάσης Ελλάδος.

Ομολογώ ότι συνήθως μου είναι αδύνατο να απομνημονεύσω στίχους, ακόμα και εάν αυτοί αποτελούν το θέμα της μουσικής υπόκρουσης σημαντικών στιγμών της ζωής μου. Παρ’ όλα αυτά, ανακαλώ από μνήμης - και πολλοί άλλοι μαζί με εμένα - τους στίχους της Σερενάτας σε πείσμα εκείνου που είχε πει ότι η διαφήμιση είναι η πιο εφήμερη μορφή δημιουργίας.

Σε τι οφείλεται όμως η τόσο υψηλή διαφημιστική ανακλησιμότητα (ad recall) της Σερενάτας; Το να πει κάποιος ότι ο μόνος λόγος που η Σερενάτα έχει εντυπωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο μιας γενιάς ήταν η απουσία clutter από το μηντιακό περιβάλλον της εποχής και η μεγάλη συγκέντρωση του κοινού γύρω από τον τηλεοπτικό δέκτη, μοιάζει απλοϊκό. Είναι σαν να κάποιος να υποστηρίζει ότι το μόνο που έκανε τον Πελέ να ξεχωρίσει, ήταν η απουσία άξιων αντιπάλων και το χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης των ποδοσφαιριστών την εποχή εκείνη.

Εάν όμως κάποιος αναλύσει αντικειμενικά και χωρίς εφηβική αποστροφή για κάθε τι παλιότερο του σημερινού την επιτυχία της Σερενάτας, θα διαπιστώσει ότι η συνταγή της έχει όλα τα σωστά συστατικά. Πρώτα από όλα, ένα πολύ καλό προϊόν σαν θέμα. Έπειτα μια επικοινωνία που δεν περιορίζεται στο ρεαλισμό του προϊόντος, αλλά κάνει ένα δημιουργικό άλμα στον υπέρ-ρεαλισμό του μηνύματος “Σερενάτα και πάσης Ελλάδος”. Ένα μήνυμα που σαν σκοπό έχει να πουλήσει όχι τόσο το ίδιο το προϊόν όσο την εικόνα του προϊόντος, άλλωστε αυτήν αγοράζει ο καταναλωτής από την διαφήμιση, και να δημιουργήσει επιθυμία κατανάλωσης. Η υπερβολή του μηνύματος απενοχοποιειται και γίνεται πειστική από την τόλμη της φόρμας. Η Σερενάτα χρησιμοποιεί animation, εικαστική εκκεντρικότητα για την εποχή της και ένα jingle τόσο διαφορετικό που τολμώ να πω ότι αποτελεί την πρώτη ελληνική RAP σύνθεση λίγο πριν το RAP γίνει γνωστό στην Ελλάδα.

Η ιδιαίτερη φόρμα της Σερενάτας την κάνει διακριτή και σχετική. Διακριτή από τον ανταγωνισμό και σχετική με την μάρκα και το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Διακριτή γιατί διασαλεύει τις επικοινωνιακές συμβάσεις της κατηγορίας προϊόντων που ανήκει. Δεν είναι τυχαίο ότι η Σερενάτα δεν αναλώνεται σε προϊοντικά πλάνα που σκοπό έχουν να δημιουργήσουν σιελόρροια, άλλωστε αποδείξεις ότι αυτό συμβαίνει υπάρχουν μόνο για σκυλούς. Σχετική πρώτα απ’ όλα με την μάρκα γιατί τι άλλο από μια σερενάτα μπορείς να δημιουργήσεις για την Σερενάτα. Σχετική και με το κοινό στο οποίο απευθύνεται γιατί χρησιμοποιεί επικοινωνιακούς κώδικες βγαλμένους από τον κόσμο των νέων στους οποίους και απευθύνεται.

Παρ’ όλο που η αποδόμηση μιας επιτυχίας μπορεί να αποκαλύψει τα συστατικά της, αυτό δεν αποτελεί από μόνο του αναγκαία και ικανή συνθήκη για την επανάληψή της.

Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο. Γιατί σήμερα δεν γράφονται Σερενάτες;

Μήπως λείπει η τόλμη και από διαφημιστές και από διαφημιζόμενους, ή μήπως τα εργαλεία, οι διαδικασίες και οι μεθοδολογίες τελικά αποδεικνύονται βαρίδια και όχι εφαλτήρια για το δημιουργικό άλμα; Τέλος, μερικές φορές όταν ο εγωισμός μου το επιτρέπει, σκέφτομαι ότι απλά, ίσως λείπει από την γενιά μου, ένα ταλέντο τόσο λαμπερό και καταλυτικό σαν του Γιάννη Ευσταθιάδη, δημιουργού της Σερενάτας, και τότε πεισμώνω και υπόσχομαι στον εαυτό μου ότι κάποτε θα γράψω ή έστω θα βοηθήσω στην συγγραφή μιας Σερενάτας.

Αντώνης Κόχειλας

Μέλος Ινστιτούτου Επικοινωνίας, Γενικός Διευθυντής Bold Ogilvy.

Το κείμενο αυτό γράφτηκε με αφορμή τον εορτασμό των 30 χρόνων λειτουργίας της Bold Ogilvy.

ΕΚΕ και Δημόσιες Σχέσεις: Αποκαθιστώντας μια παρεξήγηση…

Ήδη από το 1973, ο Harold Burson (ιδρυτής του Παγκόσμιου Δικτύου της Βurson-Marsteller ) είχε μιλήσει για Eταιρική Kοινωνική Eυθύνη λέγοντας: ότι η “social accountability”- όπως την είχε αποκαλέσει- είναι ακόμα μία δεξιότητα management που οι επιχειρήσεις θα πρέπει να μάθουν. Μακροπρόθεσμα, η επιχείρηση που θα διακριθεί για τη διαχείριση της λειτουργίας της θα διακριθεί επίσης και για την προσαρμοστικότητα της στις κοινωνικές ανάγκες”.

Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη δεν αποτελεί «περιφερειακή» δραστηριότητα για τις επιχειρήσεις. Όμως, στη χώρα μας δεν έχουμε ακόμα καταλήξει στο απόλυτο μοντέλο δράσης, κι έτσι σε πολλές περιπτώσεις, βλέπουμε να αποκαλούνται προγράμματα ΕΚΕ σποραδικές χορηγίες ή φιλανθρωπικές εκδηλώσεις - γεγονός που ερμηνεύεται εν μέρει από το ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι μικρομεσαίες ή / και οικογενειακές, και η εταιρική τους υπευθυνότητα ταυτίζεται με την αντίληψη του ιδιοκτήτη περί φιλανθρωπίας. Ίσως αυτό να έχουν υπ’ όψιν τους όσοι λένε ότι η ΕΚΕ δεν είναι Δημόσιες Σχέσεις.

Κι’ όμως η ΕΚΕ αφορά κατά κύριο λόγο τη λειτουργία των Δ.Σ. σε μια επιχείρηση, με την πραγματική σημασία του όρου Δημόσιες Σχέσεις:
Η καλή εταιρική φήμη βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών που αποκαλούμε άυλα περιουσιακά στοιχεία και εξαρτάται από τον σεβασμό, την αναγνώριση και την εμπιστοσύνη των πελατών, προμηθευτών και εν γένει των stakeholders προς την επιχείρηση. Ακόμη κι αν μια εταιρία δεν βρίσκεται ή δεν έχει βρεθεί στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου για ζητήματα που αφορούν τις επιχειρηματικές της πρακτικές, τη στάση της απέναντι στο περιβάλλον ή στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, έχει την ευθύνη να αναπτύξει την εσωτερική της πολιτική καθώς και κώδικες συμπεριφοράς, με τέτοιο τρόπο ώστε η λειτουργία της να στηρίζεται στις εξής επίσημες, σεβαστές από όλους και δεσμευτικές για όλους αρχές, όπως π.χ. ο σεβασμός του προσωπικού, οι ίσες ευκαιρίες, η ίση μεταχείριση των δύο φύλων, των μειονοτήτων κ.ο.κ.

Αυτή η ανάπτυξη εσωτερικής πολιτικής και κώδικα δεοντολογίας / συμπεριφοράς αποτελεί το πρώτο βήμα στην υιοθέτηση του σκεπτικού ΕΚΕ. Το δεύτερο σχετίζεται με την πολιτική της επιχείρησης απέναντι σε ζητήματα που αφορούν στη λειτουργία της σε τομείς πιθανώς ευαίσθητους περιβαλλοντικά ή κοινωνικά. Πόσο η επιχείρηση παρακολουθεί τις εξελίξεις σ’ αυτό το επίπεδο, ποιο είναι το εσωτερικό σύστημα για risk assessment, ποιους μηχανισμούς έχει αναπτύξει για αποτελεσματικό issues management, ώστε να μη βρεθεί ξαφνικά στο επίκεντρο τυχόν διαμάχης ή και απρόβλεπτης κρίσης. Τέτοια παραδείγματα έχουμε δει πολλά, και τα περισσότερα μας πείθουν ότι αν η επιχείρηση παρακολουθούσε με προσοχή όσα συμβαίνουν γύρω της, θα είχε προσαρμόσει τις διαδικασίες και τη λειτουργία της στις προσδοκίες της κοινωνίας. Οι προσδοκίες της κοινωνίας είναι ο κανόνας, το μέτρο, για την επιτυχία των επιχειρήσεων – και δεν εννοώ την επιχειρηματική επιτυχία, αυτή τη θεωρώ δεδομένη και είναι αναμενόμενη για την κοινωνία, τους Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς, τις ομάδες πίεσης και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Όλοι αυτοί απαιτούν, αειφόρο ανάπτυξη, όχι μόνο κερδοφόρο ανάπτυξη. Αυτό το στοιχείο θα έλεγα ότι είναι το τρίτο βήμα προς την υιοθέτηση ΕΚΕ: Πόσο ο διάλογος της επιχείρησης με όλους όσους επηρεάζονται από τη λειτουργία της –αυτούς που αποκαλούμε stakeholders - είναι σταθερός, ειλικρινής και ανοιχτός; Πόσο ανεπτυγμένες είναι οι σχέσεις της με τους Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς και τις τοπικές κοινότητες; Πόσο κατανοεί την ατζέντα τους; Πόσο μακροπρόθεσμες είναι οι πιθανές συνεργασίες τους; Και κατά πόσο είναι επί ίσοις όροις;

Όλα τα παραπάνω αποτελούν αντικείμενο και των Δημοσίων Σχέσεων, έτσι όπως ο κλάδος έχει εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Στην αρχή οι Δημόσιες Σχέσεις απαντούσαν στο ερώτημα «πως να πω καλύτερα κάτι που θέλω να πω»? Σε ένα δεύτερο στάδιο, κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερώτημα «τι να πω»? Σήμερα η στρατηγική των Δημοσίων Σχέσεων απαντάει στο ερώτημα: «τι να κάνω»?
Και μ’ αυτό ερχόμαστε σε ένα άλλο ερώτημα που σχετίζεται με τον κλάδο των Δημοσίων Σχέσεων και το οποίο είναι το εξής:
Σε ποιο βαθμό θα πρέπει οι επιχειρήσεις να επικοινωνούν τις πρωτοβουλίες τους στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και της Αειφόρου Ανάπτυξης;

Η πιο συνοπτική απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δόθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου του 2003 από τη Sarah Murray στους Financial times, η οποία έγραφε:
“If a company is seen as taking a communications approach to CSR, they’re damned for not being credible. And if they don’t communicate effectively, then they’re unable to implement their commitments or have any hope of persuading their critics.”

Μαρία Λαζαρίμου
Μέλος Δ.Σ. Ινστιτούτου Επικοινωνίας

Websites και Άυλα Περιουσιακά Στοιχεία

Απόσπασμα από την ομιλίου του Προέδρου του Ινστιτούτου Επικοινωνίας στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, για τα Websites, στις 24 Οκτωβρίου 2007. Το πλήρες κείμενο της ομιλίας μπορείτε να το διαβάσετε ΕΔΩ


....Πιστεύω ότι πρέπει να δούμε το θέμα του Internet μέσα από τον φακό της σημασίας που έχουν για την επιχείρηση τα Άυλα Περιουσιακά Στοιχεία (ΑΠΣ) που διαθέτει αυτά. Πολυάριθμες διεθνείς μελέτες αλλά και έρευνες στην χώρα μας καταδεικνύουν ότι κατά μέσο όρο τα 2/3 της αξίας μίας επιχείρησης προέρχονται όχι από τα εργοστάσια, τον μηχανολογικό της εξοπλισμό ή τα κεφάλαια που διαθέτει αλλά από τα άυλα περιουσιακά της στοιχεία.

Αξίζει να αναφέρω τις επτά περιοχές των ΑΠΣ από τις οποίες οι επιχειρήσεις μπορούν να αποκομίσουν μεγάλα οφέλη και να αυξήσουν την αξία της επιχείρησης. Αυτές είναι:

1. Οι σχέσεις που έχει οικοδομήσει η επιχείρηση με όλους τους stakeholders (πελάτες, εργαζόμενοι, προμηθευτές, κοινωνία, ΜΜΕ)
2. Οι δεξιότητες και οι ικανότητες των εργαζομένων και το εργασιακό περιβάλλον
3. Η οργάνωση και τα συστήματά της
4. Η κουλτούρα και οι αξίες
5. Η γνώση και η διαχείρισή της
6. Η ηγεσία και η επικοινωνία – εσωτερική και εξωτερική
7. Η φήμη και η εμπιστοσύνη που απολαμβάνει από όλους τους stakeholders

Σχεδόν σε όλες τις 7 αυτές περιοχές των ΑΠΣ, η ύπαρξη του διαδικτύου αποτελεί δυναμικό εργαλείο και ανάπτυξη και αύξηση της αξίας της επιχείρησης.
Στην ουσία δεν μιλάμε για τεχνολογία, αλλά για το:

1. πώς θα φέρουμε τα ενδιαφερόμενα κοινά κοντά μας
2. πως θα διαχύσουμε την πληροφορία πιο αποτελεσματικά
3. πως θα κάνουμε κοινό κτήμα όλων τις καλές πρακτικές
4. πως θα διερευνήσουμε τις ανάγκες των ενδιαφερομένων κοινών
5. πως θα επικοινωνήσουμε καλύτερα και
6. πως θα βελτιώσουμε τη συνεργασία μας.

Δημήτρης Γ. Μαύρος
Πρόεδρος Ινστιτούτου Επικοινωνίας

Νέα έρευνα για τα web sites των επιχειρήσεων

Το Εργαστήριο Πολυμέσων & Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της νέας έρευνας που διεξήγαγε σχετικά με τη χρήση των δικτυακών τόπων (web sites) των μεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων. Στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή και ανάλυση των απόψεων των στελεχών επιχειρήσεων σχετικά με την κατασκευή, τη συντήρηση και το όφελος από τη χρήση του website) της επιχείρησης στην οποία εργάζονται. Η έρευνα διεξήχθη στο διάστημα από Δεκέμβριο 2006 ως Μάρτιο 2007 και σε αυτή συμμετείχαν στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων οι οποίες δραστηριοποιούνται και στους 3 κύριους επιχειρηματικούς κλάδους (βιομηχανία, εμπόριο και υπηρεσίες). Επικεφαλής της έρευνας ήταν η Καθηγήτρια και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Πολυμέσων & Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου κ. Μαρία Κωνσταντοπούλου, ενώ υπεύθυνος για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της, ήταν το στέλεχος του Εργαστηρίου Ανδρέας Ευαγγελάτος. Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή έρευνα θα παρουσιαστεί, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Επικοινωνίας, την Τετάρτη 24 Οκτωβρίου 2007, στις 4 το απόγευμα, στο αμφιθέατρο Αντωνιάδου του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ομιλητές: ο κ. Ιωάννης Χαλικιάς (αντιπρύτανης Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών), η κ. Μαρία Κωνσταντοπούλου, ο κ. Δημήτρης Γ. Μαύρος (πρόεδρος του Ινστιτούτου Επικοινωνίας) και ο κ. Ανδρέας Ευαγγελάτος.

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και Συνειδητοποιημένοι πολίτες

Η πρόσφατη έρευνα που εκπόνησε το ΙΕπ, σε συνεργασία με το Πάντειο και την MRB Hellas, το 2007 δείχνει ότι η κοινή γνώμη έχει συνδέσει την κοινωνική υπευθυνότητα της επιχείρησης κυρίως με τρεις περιοχές και είναι έτοιμη να επιβραβεύσει ή να τιμωρήσει την επιχείρηση ανάλογα με τις επιδόσεις της σ’ αυτές.
Πριν αναφέρω τις τρεις πιο σημαντικές περιοχές θα πρέπει να πω ότι το 34% των πολιτών έχουν ανταμείψει μία, κατά τα κριτήριά τους, κοινωνικά υπεύθυνη επιχείρηση, ενώ 17% έχουν σκεφτεί να το πράξουν. Το εντυπωσιακό είναι ότι πριν 4 χρόνια το αντίστοιχο ποσοστό ήταν κάτω του 10%. Στο θέμα αυτό τα στοιχεία του 2007 τοποθετούν την Ελλάδα 6η μεταξύ των 24 χωρών στις οποίες έγινε η έρευνα. Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με μια θα έλεγα αφύπνιση των Ελλήνων πάνω στο θέμα της ΕΚΕ (Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης).

Ας δούμε όμως ποιές είναι οι τρεις πιο σημαντικές περιοχές θεμάτων για τα οποία θα έπρεπε να θεωρούνται απόλυτα υπεύθυνες οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί.

Η πρώτη περιοχή είναι εξαιρετικά αποκαλυπτική και για πολλούς μη αναμενόμενη. Οι Έλληνες πολίτες σε ποσοστό 53% δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην προσήλωση της επιχείρησης, στην σωστή και ποιοτική παραγωγική διαδικασία και επιχειρηματική λειτουργία. Δηλαδή ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες σε όσο το δυνατό χαμηλές τιμές, που δεν βλάπτουν το περιβάλλον και την υγεία των καταναλωτών και με υλικά που έχουν παραχθεί με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο και σεβασμό προς το περιβάλλον.

Η δεύτερη περιοχή συνδέεται στο μυαλό των πολιτών σε ποσοστό 55% με τον κοινωνικό ρόλο του εργοδότη. Απαιτούν και περιμένουν από την επιχείρηση να εξασφαλίζει ίση μεταχείριση των εργαζομένων και βελτίωση της εκπαίδευσης και των επαγγελματικών δεξιοτήτων τους. Θεωρούν κοινωνικά υπεύθυνη εκείνη την επιχείρηση που κάνει ότι είναι απαραίτητο για να δημιουργήσει ένα εργασιακό περιβάλλον όπου επικρατεί η εμπιστοσύνη, η αξιοπιστία, ο σεβασμός και η δικαιοσύνη.

Η τρίτη περιοχή θεμάτων που αναδεικνύει το 22% των πολιτών έχει να κάνει με τον ρόλο της επιχείρησης ως εταιρικός πολίτης. Κατ’ αυτούς, η κοινωνικά υπεύθυνη επιχείρηση πρέπει να συμβάλει στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να υποστηρίζει προοδευτικές κρατικές πολιτικές και νομοθεσίες, να υποστηρίζει την φιλανθρωπία και τα κοινωνικά προγράμματα και να ανταποκρίνεται με ευαισθησία σε ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία.

Τώρα, θα ήθελα να υπογραμμίσω τα εξής πολύ σημαντικά θέματα.
Πρώτον, Κυβερνήσεις, ακτιβιστές και ΜΜΕ έχουν αφυπνισθεί και όλο και περισσότερο ζητούν από τις επιχειρήσεις να απολογηθούν σχετικά με τις επιπτώσεις που έχουν στην κοινωνία οι δραστηριότητες τους. Αν σ’ αυτούς προσθέσουμε και την επενδυτική κοινότητα έχουμε σαν αποτέλεσμα ότι η ΕΚΕ έχει αναρριχηθεί ψηλά στις προτεραιότητες του CEO σε όλες τις χώρες.

Πολλές επιχειρήσεις έχουν ήδη δραστηριοποιηθεί και κάνουν συντονισμένες ενέργειες να βελτιώσουν τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες των δραστηριοτήτων τους αλλά αυτές οι προσπάθειες δεν έχουν αποδώσει όσο θα περίμενε κανείς, για δύο βασικούς λόγους. Ο ένας λόγος είναι ότι ακόμη πολλές επιχειρήσεις βλέπουν την επιχειρηματική δραστηριότητα σαν ανταγωνιστική προς την κοινωνία και ο άλλος λόγος είναι ότι οι ενέργειες αυτές οδηγούν τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίζουν την ΕΚΕ μέσα από μία πολύ γενική θεώρηση αντί να προβληματίζονται για το πως η ΕΚΕ μπορεί να εξειδικευθεί και να ενταχθεί στην στρατηγική της επιχείρησης.
Εν κατακλείδι πιστεύω ότι είναι λανθασμένη η θέση που προβάλλεται από ορισμένους κύκλους ότι η ΕΚΕ δεν μπορεί να συνυπάρξει με το εταιρικό όφελος. Τουναντίον από την άσκηση ΕΚΕ έχουν να ωφεληθούν όλοι, αγορά, κοινωνία εν γένει και κυρίως η ίδια η επιχείρηση.

Δεύτερον, σαν φυσική συνέχεια της πρώτης αυτής σκέψης πιστεύω ότι πρέπει να δούμε την ΕΚΕ μέσα από τον φακό της σημασίας που έχουν για την επιχείρηση τα Αυλα Περιουσιακά Στοιχεία (ΑΠΣ) που διαθέτει. Πολυάριθμες διεθνείς μελέτες αλλά και έρευνες στην χώρα μας καταδεικνύουν ότι κατά μέσο όρο τα 2/3 της αξίας μίας επιχείρησης προέρχονται όχι από τα εργοστάσια, τον μηχανολογικό της εξοπλισμό ή τα κεφάλαια που διαθέτει αλλά από τα άυλα περιουσιακά της στοιχεία.
Αξίζει να αναφέρω τις επτά περιοχές των ΑΠΣ από τις οποίες οι επιχειρήσεις μπορούν να αποκομίσουν μεγάλα οφέλη και να αυξήσουν την αξία της επιχείρησης. Αυτές είναι:

1. Οι σχέσεις που έχει οικοδομήσει η επιχείρηση με όλους τους stakeholders (πελάτες, εργαζόμενοι, προμηθευτές, κοινωνία, ΜΜΕ)
2. Οι δεξιότητες και οι ικανότητες των εργαζομένων και το εργασιακό περιβάλλον
3. Η οργάνωση και τα συστήματά της
4. Η κουλτούρα και οι αξίες
5. Η γνώση και η διαχείρισή της
6. Η ηγεσία και η επικοινωνία – εσωτερική και εξωτερική
7. Η φήμη και η εμπιστοσύνη που απολαμβάνει από όλους τους stakeholders

Οι πρακτικές και η άσκηση της ΕΚΕ αγγίζουν και διαπερνούν τις περισσότερες από αυτές τις περιοχές των ΑΠΣ και συνεισφέρουν και οδηγούν στην αειφόρο ανάπτυξη.

Τρίτον, οι επιχειρήσεις δημιουργούν θέσεις εργασίας, επενδύουν κεφάλαια, αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες και σαν αποτέλεσμα έχουν μια πολύ σημαντική και θετική επιρροή στην κοινωνία. Το πιο σημαντικό πράγμα που συνεισφέρουν στην κοινωνία είναι η δημιουργία πλούτου προς όφελος όλων.

Οι κυβερνήσεις πολλές φορές παραβλέπουν αυτή την σημαντική αλήθεια. Όταν το κράτος παρεμβαίνει και δημιουργούνται αντικίνητρα και νομοθεσίες που σαν αποτέλεσμα έχουν να δυσκολεύουν την λειτουργία των επιχειρήσεων, τότε το τίμημα είναι είτε χαμηλοί μισθοί είτε φυγή των επιχειρήσεων από τα εθνικά σύνορα. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί λόγο για τις επιχειρήσεις να κοιτάνε μόνο τα βραχυπρόθεσμα κέρδη τους και να αποστρέφουν την προσοχή τους από τις κοινωνικές και περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις που έχουν οι δραστηριότητες τους.
Όμως, η ΕΚΕ δεν αφορά μόνο τα κακώς κείμενα των επιχειρήσεων ούτε απλά αφορά τις φιλανθρωπικές τους πράξεις, ακόμη και σε περιπτώσεις Εθνικής συμφοράς.

Επιπλέον, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να είναι υπεύθυνες για όλα τα προβλήματα της κοινωνίας και ούτε έχουν τους πόρους για να τα λύσουν. Κάθε επιχείρηση πρέπει να επιλέξει συγκεκριμένα κοινωνικά προγράμματα τα οποία είναι σε πλεονεκτική θέση να επιχειρήσει να λύσει ή να συμβάλει στη λύση τους και από τα οποία θα δρέψει το μεγαλύτερο ανταγωνιστικό όφελος για αυτήν και τους stakeholders της.

Κλείνω, απευθύνοντας ένα μήνυμα, ή αν θέλετε μια προειδοποίηση, προς τις επιχειρήσεις που θα αποφασίσουν να ανταποκριθούν σε ένα αίτημα των πολιτών που εμφανίζεται πλέον ιδιαίτερα ισχυρό και έχει να κάνει με ενέργειες που αφορούν το περιβάλλον. Προσοχή στις υποσχέσεις που αφορούν τις δραστηριότητες και την συνεισφορά της επιχείρησης στην προστασία του περιβάλλοντος. Οποιοδήποτε τέτοιο πρόγραμμα πρέπει να υποστηρίζεται με σχολαστικότητα από μετρήσιμα μεγέθη και επιδόσεις ειδάλλως η οποιαδήποτε προσπάθεια προβολής του θα έχει αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Οι πολίτες είναι πια πολύ πιο συνειδητοποιημένοι και ερευνούν τις υποσχέσεις πριν τις αποδεχθούν σαν αληθινές με κίνδυνο να τιμωρήσουν την επιχείρηση που δεν είναι απόλυτα ειλικρινής.

Δημήτρης Γ. Μαύρος

Πρόεδρος Ινστιτούτου Επικοινωνίας

Απόσπασμα από την ομιλία του κ. Δ.Γ. Μαύρου στο CEO Summit, 1/10/2007, με θέμα Επιχειρηματική Ηθική-Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

Εμείς και η θρησκευτικότητά μας

Είναι γεγονός, από διεθνείς έρευνες, πως εμείς οι έλληνες φαινόμαστε σαν ένας απ’ τους πιο θρήσκους λαούς αυτού του Κόσμου. Φυσικά οι έρευνες αυτές δεν είναι έρευνες ιδιαίτερου «βάθους»και βασίζονται σε ερωτήσεις όπως: «Πιστεύετε στον Θεό;», ή «πηγαίνετε στην εκκλησία συχνά και πόσο;», με αποτέλεσμα να εκφράζουν μάλλον την διάθεση του ερωτώμενου, παρά την πραγματική κατάσταση. Για να μπορέσουμε λοιπόν να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για μας τους ίδιους και την θέση μας απέναντι στη θρησκεία, θα πρέπει να αποκτήσουμε την ικανότητα να απαντάμε στο ερώτημα «τι είναι θρησκεία» και τι στην πραγματικότητα είναι «Χριστιανισμός»;
Παρά το γεγονός που μας θέλει όλους να γνωρίζουμε τις απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, είναι βέβαιο πως η φθορά των αιώνων έχει διαστρεβλώσει την «επίγνωση» που έχουμε γι’ αυτό το θέμα. Η δικαιολογημένη σύνδεση της Εκκλησίας με την θρησκεία έχει διαστρέψει πολλές από τις θέσεις μας απέναντι στη θρησκεία, μια και η στάση της Εκκλησίας –κύρια τα τελευταία χρόνια- έχει βοηθήσει πολύ σ’ αυτό. Είναι γεγονός πως η Εκκλησία στάθηκε για τη χώρα μας, περισσότερο μια κοινωνική, πολιτική και εθνική, παρά προσωπική μας υπόθεση, δεδομένης της αλήθειας που την θέλει να σφαγίασε επί Βυζαντίου, εκατομμύρια ειδωλολατρών ελλήνων και να έθαψε άλλους τόσους αρχαίους ελληνικούς ναούς ανεκτίμητης πολιτισμικής αξίας. Παρά λοιπόν την –κατά την γνώμη μου- φτωχή της προσφορά σε θρησκευτικό επίπεδο, της οφείλουμε σε μεγάλο ποσοστό, την εθνική μας συνοχή, την διατήρηση της γλώσσας μας και την απελευθέρωσή μας από τους Τούρκους, αφού αυτή στάθηκε ο συνεκτικός ιστός με την Τσαρική Ρωσία και φυσικά την Ρώσικη Εκκλησία.

Έτσι λοιπόν το σφιχταγκάλιασμά μας με την –σημερινή τουλάχιστον- Εκκλησία, μας οδήγησε μοιραία, μακρυά απ’ αυτήν την ίδια την θρησκεία, μια και η τελευταία μιλάει για τις υποχρεώσεις μας απέναντι στον εαυτό μας και τους συνανθρώπους μας, ενώ η Εκκλησία ασχολείται κύρια με την πλάνη των υποχρεώσεών μας απέναντι στον Θεό.
Μα αλλοίμονο. Όπως τα παιδιά δεν έχουν παρά ηθικές υποχρεώσεις απέναντι στους γονείς τους, το ίδιο δεν είναι λογικό και για τους ανθρώπους; Η ύπαρξη πολλών χιλιάδων εκκλησιών σ’ ολόκληρη τη χώρα, δεν σηματοδοτεί τον βαθμό της θρησκευτικότητας των ελλήνων. Σηματοδοτεί τον βαθμό θρησκοληψίας και φοβίας τους απέναντι στον Θεό, ενώ παράλληλα αποτέλεσε και μια προσπάθεια επιβίωσης της θρησκείας μέσα στην τουρκική κατοχή. Ο ρόλος του Θεού όμως πρέπει και είναι άλλος. Ακόμη και η παραδοχή πως ο Ιησούς επιλεκτικά ήταν δηλαδή ο Υιός του Θεού, δεν μας αποκλείει ίσως το δικαίωμα να πιστέψουμε πως και εμείς, ένας-ένας χωριστά έχουμε το ίδιο δικαίωμα. δηλαδή, να είμαστε κι’ εμείς παιδιά του ίδιου Θεού;
Μιλώντας πρακτικά λοιπόν, η Εκκλησία παρά την παρακμειακή της σημερινή της στάση, μας είναι τελικά απαραίτητη για την προστασία των εθνικών μας αξιών, ενώ η πίστη μας στην δύναμη του Καλού, είναι απόλυτα απαραίτητη για την προστασία της προσωπικής μας, αλλά και της εθνικής μας ψυχικής ακεραιότητας! Και αυτό το τελευταίο, είναι αποκλειστικά δική μας ευθύνη.

Για να δούμε λοιπόν, ποια ήταν και είναι η στάση ενός «ιδιαίτερα θρησκευόμενου λαού» όπως εμείς, σε θέματα που απαίτησαν στις μέρες μας, καλοσύνη.
- Μισήσαμε τους οικονομικούς μετανάστες, όταν «μας πήραν τις δουλειές μας». Δουλειές που η υποκρισία μας και μόνο δεν μας επέτρεψε να παραδεχτούμε πως δεν θα καταδεχόμαστε ποτέ να κάνουμε.
- Ονοματίσαμε «πόρνες» τις γυναίκες του πρώην παραπετάσματος, όχι μόνο για την ομορφιά τους, αλλά γιατί αυτές ήξεραν να σιδερώνουν, να πλένουν, να μαγειρεύουν, πράγματα που εμείς ποτέ δεν μάθαμε να κάνουμε, ή δεν θέλαμε να κάνουμε. Τοποθετήσαμε αυθαίρετα, τις ίδιες αυτές γυναίκες σε χαμηλότερη κοινωνική τάξη από εμάς, άσχετα αν πολλές απ’ αυτές είχαν πτυχία ανωτάτων σχολών, ή είχαν μεγαλώσει σε πρωτεύουσες ενός άλλου Κόσμου.
- Εκμεταλλευτήκαμε τους παραπάνω, όπως μπορέσαμε, χωρίς ποτέ να προσπαθήσουμε να δούμε λίγο τον εαυτό μας στη θέση τους, ενώ τους ομαδοποιήσαμε όλους κάτω από μια κατηγόρια, γιατί λέει, μερικοί, από συγκεκριμένη χώρα, διέπραξαν εγκλήματα εδώ.
- Στερήσαμε απ’ τα παιδιά τους που μεγάλωσαν στην Ελλάδα, την χαρά και την υπερηφάνεια να αισθάνονται έλληνες, όταν παράλληλα βαφτίσαμε «έλληνες», με μεγάλη μάλιστα ευκολία άλλους, που και γεννήθηκαν, αλλά και μεγάλωσαν έξω, με υπεκφυγή την πιθανότητα να μας προσφέρουν ένα μετάλλιο, στην ουσία κίβδηλο, σε αθλητικούς αγώνες.
- Ελάχιστοι από εμάς πρόσφεραν βοήθεια στα στρατόπεδα των ρακένδυτων αυτών μεταναστών κ.ά.π.

Κι’ όλα αυτά, με μια Εκκλησία να παρατηρεί βωβή και απούσα. Μεταξύ μας όμως, δεν θάπρεπε να περιμένει κανείς τίποτε από την Εκκλησία, γιατί δύσκολα η τελευταία θα διακινδύνευε να χάσει μέρος της δημοτικότητάς της, με το να στηλιτεύσει την απονιά και την αδικία.

Αλήθεια, χρειάζεται έρευνα για να μετρηθεί ο βαθμός της θρησκευτικότητάς μας; Μήπως γι’ αυτούς τους ανθρώπους ο Θεός, δεν θα μπορούσε να γίνουμε εμείς;
Μήπως η συκοφαντία, η υποκρισία, η λαιμαργία, η αδιαφορία, η κακία, η μνησικακία, η επίδειξη πλούτου είναι «ασθένειες» που γιατρεύονται με συχνές επισκέψεις μας στην εκκλησία; Όχι βέβαια…
Το πρόβλημα είναι η αραίωση της συχνότητας των επισκέψεών μας στην ίδια μας την ψυχή, για την οποία ψυχή κάποτε –δίκαια- είμαστε σαν λαός υπερήφανοι.

Γιώργος Ε. Ζαννιάς
Γραμματέας Δ.Σ. Ινστιτούτου Επικοινωνίας

Τα blogs και οι αλλαγές στα κανάλια επικοινωνίας.

Πριν από λίγο καιρό είχα προγραμματίσει μια συνάντηση με τον φίλο μου τον Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος διευθύνει έναν εκδοτικό οίκο και η συνάντηση μας θα γίνονταν στο γραφείο του. Ήξερα ότι είχε αρκετή δουλειά κι έτσι δεν θεώρησα ότι τη μικρή καθυστέρηση μου δεν θα την πρόσεχε. Η αντίδραση του όμως ήταν απρόσμενη.

─ Έλα βρε Αντρέα, που είσαι τόση ώρα;

─ Συγνώμη Αλέξανδρε αλλά καθυστέρησα σ’ ένα βιβλιοπωλείο. Χάζευα τα καινούργια σου βιβλία κι από το λίγο που είδα φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον.

─ Καλά και στο βιβλιοπωλείο κάθισες να χαζέψεις τα καινούργια μας βιβλία; Δεν ερχόσουν εδώ στην ώρα σου, να σου φτιάξω και καφέ, να απολαύσεις τα βιβλία με την ησυχία σου εσύ, να γλυτώσω από τον Αρίδη εγώ;

─ Αρίδης, ποιος είναι ο Αρίδης;

─ Δεν ξέρεις τον Αρίδη; Ο κύριος Αρίδης είναι ένας εξαιρετικός κύριος ο οποίος έχει γράψει – μέχρι στιγμής – δεκατέσσερα βιβλία, από τα οποία έχει εκδόσει – με δικά του έξοδα ένα, το οποίο δεν νομίζω να έχει πουλήσει έστω κι ένα αντίτυπο και ο οποίος με πολιορκεί εδώ και ένα χρόνο να του εκδώσω το δεύτερο.

─ Φαντάζομαι θέλει έναν σοβαρό εκδότη και γι’ αυτό διάλεξε εσένα.

─ Έλα ρε Αντρέα, έχει απευθυνθεί τουλάχιστον σε άλλους πέντε – από αυτούς που γνωρίζω – γιατί δε νομίζω ότι θα έχει απευθυνθεί μόνο σ’ αυτούς. Απλά οι άλλοι τον ξαποστείλανε κι έτσι είμαι ο μόνος που με βασανίζει ένα χρόνο τώρα. Εμφανίζεται ξαφνικά κι εκεί που δεν τον περιμένεις στρογγυλοκάθεται στο γραφείο σου και σ’ αρχίζει … Όπως καταλαβαίνεις αν δεν είχες αργήσει, την τελευταία ενημέρωση σχετικά με τα συγγραφικά του επιτεύγματα θα την είχα γλυτώσει.

Με αφορμή τον Αρίδη ρώτησα τον Αλέξανδρο αν έχει συναντήσει κι άλλους τέτοιους γραφικούς τύπους και η απάντησή του με ξάφνιασε. Δεν φαντάζεσαι μου είπε «πόσοι άνθρωποι γράφουν και θέλουν τα γραπτά τους να τα εκδώσουν. Δεν τους ενδιαφέρει τόσο να βγάλουν λεφτά, όσο να δουν τις σκέψεις τους τυπωμένες, στο ράφι ενός βιβλιοπωλείου». Ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποιούσα ποια πραγματική ανάγκη κρύβεται πίσω από την έκρηξη που παρουσιάζει το ενδιαφέρον¹ και η ανάπτυξη² των ηλεκτρονικών ημερολογίων – ο αγγλικός όρος είναι blogs – στο διαδίκτυο, είναι η ανάγκη για επικοινωνία.

Θα μου πείτε είναι ανάγκη η επικοινωνία μέσω ενός καναλιού επικοινωνίας; Ναι, είναι η ανάγκη των ανθρώπων που επιθυμούν να μοιραστούν σκέψεις και απόψεις τους με ένα ακροατήριο μέσω ενός βιβλίου, ενός περιοδικού, μιας εφημερίδας, του κινηματογράφου ή της τηλεόρασης. Βέβαια την ευκαιρία να επικοινωνήσουν τελικά την έχουν αυτοί που μπορούν να ικανοποιήσουν τις προϋποθέσεις του καναλιού επικοινωνίας στο οποίο απευθύνονται, και οι οποίες ως επί το πλείστον σχετίζονται με το «αγοραστικό ενδιαφέρον» του ακροατηρίου τους. Έτσι, λίγοι τελικά θα μπορέσουν να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για επικοινωνία, αυτοί που οι ιδιοκτήτες των καναλιών επικοινωνίας θεωρούν ότι ενδιαφέρουν το ακροατήριο στο οποίο απευθύνονται.

Το διαδίκτυο, μέσω των ηλεκτρονικών ημερολογίων, ήρθε ν’ αλλάξει το παραπάνω μοντέλο. Θέλεις να πεις τη γνώμη σου, θέλεις να εκδόσεις τα ποιήματα σου, θέλεις να διαμαρτυρηθείς για το αποτέλεσμα που έφερε η ομάδα σου, κανένα πρόβλημα. Δημοσίευσε το στο blog σου. Αφ’ ενός δεν κοστίζει τίποτα κι αφ’ εταίρου μπορεί να ενδιαφέρει περισσότερους απ’ όσους νομίζει ο εκδότης στον οποίο απευθύνθηκες.

Αυτό είπα και στον Αλέξανδρο, «κοίτα για να μην έχω άγχος την επόμενη φορά που θα έρθω μήπως εμφανιστεί ο Αρίδης και σε πρήξει στην ενημέρωση για τις νέες ιδέες του, φρόντισε να του μιλήσεις για τα blogs. Πες του ότι μπορεί να δημιουργήσει ένα δικό του blog σε κάποια από τις πολλές διευθύνσεις που υπάρχουν (http://www.blogger.com/home, http://gr.blog.com/, http://www.newblog.com/, κλπ) για να δεις και συ από τις επισκέψεις που θα έχει, μήπως τελικά κάνεις λάθος στην εκτίμηση σου για το συγγραφικό του έργο».

Τι λέτε; Δεν είναι μια καλή ευκαιρία για τον Αρίδη;

Ευαγγελάτος Ανδρέας,

Μέλος της Επιτροπής Επιμόρφωσης ΙΕπ

------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 Όπως φαίνεται στο διάγραμμα αριστερά το τρίτο τετράμηνο του 2006 παρουσιάζεται μια “έκρηξη” του ενδιαφέροντος των επισκεπτών του Google σχετικά με την wikipedia καθώς και για τα blogs.

2 Η εταιρεία TypePad δηλώνει ότι πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι διαβάζουν ένα από τα δέκα χιλιάδες TypePad blogs κάθε μήνα (εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 21 Ιανουρίου 2007).

Το Ινστιτούτο Επικοινωνίας σας καλωσορίζει στο blog του.

Το Ινστιτούτο Επικοινωνίας ξεκινάει το blog του με στόχο να δημοσιοποιούνται απόψεις των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, του Επιστημονικού Συμβουλίου και των Ιδρυτικών Μελών του ΙΕπ.

Τα θέματα θα αφορούν ευρύτερα και ειδικότερα θέματα επικοινωνίας που έχουν σχέση με επίκαιρα αλλά και με διαχρονικά ζητήματα.

Τα σχόλια είναι ελεύθερα από τους επισκέπτες, με την προϋπόθεση ότι τηρείται η απαιτούμενη ευπρέπεια στο δημόσιο λόγο.

Σώτω Μητρόγλου

Γενική Διευθύντρια Ινστιτούτου Επικοινωνίας